سعید قلیچی- روزنامه نگار: «برای حل مشکل بی آبی جزیره قشم باید به ساقی کربلا پناه برد. به نظرم اگر زودتر به باب الحوائج (ع) پناه ببریم زودتر به نتیجه خواهیم رسید». «وضعیت کمبود آب در روستاهای قشم بالاتر از تنش آبی و فوق بحران است». این‌ها تنها بخشی از جملاتی است که حجت الاسلام غلامرضا حاجبی، امام جمعه شهرستان قشم و عادل پیغامی، رییس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم در نشست هم اندیشی رفع موانع تأمین و توزیع آب شرب در جزیره قشم مطرح کردند. بیان این عبارات از سوی مسئولان به خوبی نشان دهنده وضعیت فوق بحرانی است که بخشی از مردم جزیره قشم در حال دست و پنجه نرم کردن با آن هستند.
به گزارش پایگاه خبری خبرقشم به نقل از «نقش اقتصاد»، جزیره قشم با بیش از ۱۷۰ هزار نفر جمعیت دارد. به این جمعیت می‌توان حدود ۲۰ هزار نفر اتباع مجاز و هزاران اتباع غیرمجاز را نیز اضافه کرد. این جمعیت در حال حاضر در بیش از ۶۰ روستا و ۶ شهر در سطح جزیره قشم پراکنده هستند. اشتراک ساکنان جزیره قشم اما مشکلات قدیمی و متعددی است که در حوزه توسعه زیرساخت‌ها و تأمین آب شرب مورد نیاز وجود دارد.
تا زمان تهیه این گزارش روستاهای مرادی و گوری بیش از ۱۱۰ روز است که دسترسی به آب سالم و قابل شرب که از طریق لوله به روستاها برسد، ندارند. سایر روستاهای غرب جزیره وضعیت بهتری دارند. آنها بین ۴۵ تا ۷۰ روز از آب لوله‌کشی بی‌بهره هستند. آب لوله‌کشی برای روستاهای بخش مرکزی جزیره قشم بطور متوسط هر ۳۰ تا ۴۵ روز تأمین می‌شود. این آمار برای شهر درگهان که یکی از قطب‌های تجارت جزیره است ۲۵ روز است.
وعده عبور از تنش آبی تا پایان تابستان
عمر وعده‌های مختلف برای احداث آبشیرین کن و احداث خطوط لوله انتقال برای آبرسانی پایدار به روستاهای جزیره قشم، به دهه‌ها می‌رسد. بررسی پیشینه خبرهای منتشر شده درباره رفع تنش آبی در این جزیره نشان می‌دهد که پروژه آب شیرینکن روستای باسعیدو توسط شرکت آب و برق و تاسیسات قشم در راستای عمل به مسئولیت اجتماعی از سوی منطقه آزاد قشم در خردادماه ۱۳۹۵ افتتاح و به بهره برداری رسید. حقیقت تلخ اما این است که با وجود تمامی وعده‌ها و قول‌های مطرح شده از سوی نمایندگان مجلس، مدیران استان و حتی وزیر نیرو، این آبشیرین تنها اقدام عملی به نتیجه رسیده برای عبور از تنش آبی در غرب جزیره است.
تأمین آب و ایجاد شبکه آبرسانی و توزیع آب در روستاهای جزیره قشم، مأموریت آبفای استان هرمزگان است، اما کم کاری واضح است. مدیرعامل آبفای هرمزگان مدت‌هاست می‌گوید: «تنها منبع تأمین آب در جزیره قشم، نمک‌زدایی از آب دریاست و قرار است در آینده نزدیک چهار آب‌شیرین‌کن جدید وارد مدار تولید آب در جزیره قشم بشوند.» این مقام مسئول در حوزه تأمین آب و آبرسانی در استان هرمزگان اما در آخرین صحبت‌های خود وعده داده که برای عبور از تنش شدید آبی در روستاهای غرب جزیره حدود دو ماه زمان نیاز است.
کم‌آبی با تعارف اداری تمام نمی‌شود
عادل پیغامی، مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم معتقد است که این سازمان به عنوان یک دستگاه حاکمیتی مستقر در جزیره، نمی‌تواند نسبت به زیرساخت‌ها – چه آنچه بر عهده و وظیفه خودش است و چه آنچه برعهده و وظیفه سایر دستگاه‌هاست- ساکت باشد. او در نشست هم اندیشی رفع موانع تأمین و توزیع آب شرب در جزیره قشم بیان کرد: در حوزه تأمین و توزیع آب در روستاهای جزیره کم کاری‌هایی اتفاق افتاده و شکی در آن نیست. وضعیت فقدان آب در برخی از روستاهای قشم، کمبود آب در آنها بالاتر از تنش آبی و فوق بحران است.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: کم کاری‌های انجام شده خودش را روی زمین نشان می‌دهد و از این راه می‌توانیم عنوان کنیم که مردم این جزیره چقدر آب شرب دارند یا ندارند. اگر در روستایی بالغ بر ۱۰۰ روز است که آب به آن نرسیده این مسئله‌ای نیست که بشود آن را به فرآیندهای اداری سپرد یا با تعارف‌های اداری تمامش کرد. پیغامی ادامه داد: به دلیلی وجود فرآیند اداری پیچیده، آبفا تاکنون موفق به خرید تضمینی آب از نیروگاه‌ها نشده که در صورت واگذاری اختیارات به سازمان خرید تضمینی آب را براساس مدل اقتصادی انجام خواهیم داد.
تکرار وعده‌ها و فرار از پاسخگویی
مدیرعامل آبفای استان هرمزگان در نشست هم اندیشی رفع موانع تولید و توزیع آب شرب در روستاهای جزیره قشم اما برنامه‌ها و طرح‌های پیش بینی شده برای عبور از تنش شدید آبی در روستاهای قشم را دوباره تکرار کرد. عبدالکریم حمزه پور از فعال بودن طرح‌های آبرسانی در شهرستان قشم با اعتبار بیش از ۵۰۰ میلیارد تومان خبر داد و گفت: یکی از این طرح‌ها، آب شیرین کن باسعیدو است که در ۲ ماه آینده باعث تحول در وضعیت آبرسانی قشم خواهد شد. او با بیان اینکه سه منطقه (زون) پیش بینی شده بر رفع مسئله آبی قشم تأثیر خواهد گذاشت، افزود: در منطقه غربی جزیره با وارد مدار شدن آب شیرین کن باسعیدو، ۱۳ روستا به آب شرب پایدار دست پیدا خواهند کرد.
حمزه پور همچنین وعده داد که این آب شیرین کن ۲ ماه آینده وارد مدار بهره برداری خواهد شد و وعده آبفا برای تأمین نیاز آبی غرب جزیره محقق خواهد شد. وی در ادامه به مرکز آبرسانی جزیره قشم اشاره کرد و افزود: برای رفع نیاز آبی مردم جزیره در کمترین زمان از ظرفیت منطقه مرکزی با ظرفیت پنج هزار مترمکعبی بهره خواهیم گرفت که در مرحله انعقاد قرارداد با سرمایه گذار مربوطه هستیم و پیش بینی استفاده از این ظرفیت برای لافت و روستاهای پیرامونی و همچنین تأمین آب درگهان شده است. مدیرعامل آبفای هرمزگان همچنین تصریح کرد: منطقه سلخ به طبل نیز پس از اخذ مجوزهای لازم و تأمین زمین مورد نیاز از طرف منطقه آزاد قشم نسبت به فرایند انتخاب سرمایه گذار اقدام خواهد شد.
تعیین محدوده حکمرانی برای رفع مشکل آب
مساحت جزیره قشم بیش از ۱۵۰۰ کیلومتر مربع است، اما محدوده تعیین شده برای منطقه آزاد قشم تنها ۳۰۰ کیلومتر مربع را شامل می‌شود. آنطور که قوانین و مأموریت‌های محول شده به سازمان منطقه آزاد قشم نشان می‌دهد؛ این مجموعه تنها در این محدوده اختیارات لازم را برای حل مشکل آب داراست. براساس شرح وظابف ابلاغ شده از سوی دولت مشکل مابقی مساحت جزیره قشم که منطقه ویژه اقتصادی است، در حوزه وظایف و اختیارات آبفای استان هرمزگان قرار دارد. آنطور که مسئولان منطقه آزاد قشم می گویند کم کاری‌های آبفا برای تولید و توزیع آب شرب در بخش‌هایی از جلسه قشم واضح است.
عبور از تنش آبی نیازمند همراهی تمامی دستگاه‌ها و از آن مهمتر تعیین تکلیف وضعیت حکمرانی در جزیره قشم است. حجت الله عبدالملکی، دبیر شورایعالی مناطق آزاد کشور نیز در حاشیه نشست هم اندیشی رفع موانع تولید و توزیع آب در روستاهای قشم بر تعیین تکلیف وظایف و اختیارات دستگاه‌ها تاکید کرد و گفت: در حل مسئله آب نیاز است حدود اختیارات وظایف دستگاه‌های اجرایی در حوزه حکمرانی و عملیاتی مشخص شود تا بر همین مبنا بتوان برنامه‌ای کارآمد برای حل مشکل آب تدوین کرد. دبیر شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور همچنین تصریح کرد: خرید تضمینی آب از واحدهای بخش خصوصی که تولیدکننده آب هستند یکی از راهکارهای برون رفت از این وضعیت می‌باشد و از طریق وزیر نیرو این مسئله را پیگیری خواهیم کرد.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم نیز می‌گوید: اگر به هردلیلی همچون کمبود بودجه یا وجود مشکلات حادتر در سایر نقاط استان، آبفای هرمزگان نمی‌تواند آب قشم را تأمین کند، سازمان منطقه آزاد قشم اعلام آمادگی تأمین آب جزیره در صورت واگذاری اختیارات و وظایف را اعلام می‌دارد. کم کاری‌های زیادی در تأمین زیرساخت‌های قشم انجام شده و دولت‌های قبلی سرانه و اعتبارات ملی مردم قشم را پرداخت نکرده‌اند و در دولت سیزدهم سعی شده این معضل را حل شود.
شمارش معکوس برای اجرای وعده آبفا
مدیرعامل آبفای هرمزگان اما در بخشی از صحبت‌های سیاه نمایی و ناراحت نشان دادن مردم روستاهای جزیره را دور از انصاف دانست. حمزه‌پور گفت: «استعفا کار آدم‌های ضعیف است، ما اهل استعفا نیستیم. اینکه از قول مردم بگوییم که آنها ناراحتند، اینطور نیست. انصاف نیست که سیاه‌نمایی کنید.» او اما حاضر نشد که از ساکنان روستاهای قشم بابت کمبود آب و کم‌کاری‌های انجام شده، عذرخواهی کند و همچنان بر وعده عبور از تنش شدید آبی روستاهای غرب جزیره قشم تا پایان تابستان پافشاری کرد.
حالا یک هفته از وعده مدیرعامل آبفای هرمزگان برای عبور از تنش شدید آبی در برخی روستاهای قشم گذشته است و باید دید در ۵۰ روز باقی مانده تا پایان تابستان آیا شاهد آبرسانی پایدار در ۱۳ روستای غرب جزیره خواهیم بود یا خیر؟
