معلمی هنر است و مشاور معلم بودن یک عشق!
مصاحبه ای با یک مشاور معلم در جزیره قشم به مناسبت روز معلم
۱۲ اردیبهشت روز گرامیداشت مقام ارزشمندی به نام معلم است و فرصتی مناسب برای اندیشیدن دوباره به آموزش، آموزشگر و آموزگار. هرساله در این روز خاص و البته هفته معلم، از تلاش ها و صبر این گروه تلاشگر در جامعه آموزش کشور با اهدا هدایا، ذکر نام و یا گرفتن گزارشی، یاد می شود ولی کمتر دیده ایم کسی به جامعه پرورش بپردازد. بخشی از سیستم آموزش و پرورش که هر چند جمعیت کوچکی را شامل می شود اما نقشی ماندگار و آینده ساز در پروراندن دانش آموزان ایفا می کند.
در مقدمه، از آنجا که مشاورین مدارس در تخصص های روانشناسی و مشاوره ای تحصیل کرده اند با پرداختن به معرفی روانشناسی بالینی کودک ، به تاثیر عملکردی آن در بحث پرورش می پردازیم.
روانشناسی بالینی کودک، یکی از تخصص های ویژه روانشناسی است که اصول پایه روانشناسی بالینی را با پیشینه رشد کودک، نوجوان، خانواده و آسیب شناسی روانیِ رشدی، ترکیب می کند. فعالیت اصلی روانشناسان بالینی کودک و نوجوان انجام پژوهشهای علمی و فراهم کردن خدمات روانشناختی برای نوزادان، کودکان، نوجوانان و خانواده های آنان است.
مشاوران در مدرسه به ارزیابی، مداخله ودرمان مشکلات تحصیلی، ناتوانیهای یادگیری، رفتاری، مشکلات ارتباطی والدین-فرزندان کمک رسانی میکنند. این کمک رسانی به صورت فردی وگروهی با دانش آموزان، والدین و معلمان برای ایجاد روشهایی مقابله با مشکلات رفتاری دانشآموزان در خانه و مدرسه میباشد. بهبودبخشی راهبردهای آموزش ویادگیری، سنجش و ارزیابی مشکلات یادگیری، رفتاری و آموزش دانشآموزان درباره چگونگی مدیریت شرایط بحرانی، از دیگر وظایف مشاوران مدرسه می باشد.
روانشناسان مدرسه همچنین با آگاهی از رشد کودک ونوجوان با شناسایی مشکلات رفتاری و روشهای مدیریت رفتار، شیوه های فرزندپروری را به خانواده ها آموزش می دهند.
با توجه به تعاریف ذکر شده و دامنه گسترده فعالیت این گروه و به منظور ادای احترام و یادآوری جایگاه مهم و تاثیرگذار گروه مشاورین مدارس، با یکی از مشاورمعلم های جزیره قشم به گفتگو نشستیم.
صدیقه سادات کلانتر، کارشناس روانشناسی بالینی است که در پیش دبستانی و دبستان دیانت مشغول به کار می باشد.
ضمن عرض تبریک به مناسبت روز معلم از شما می خواهیم تا برایمان از شیوه های پرورش بگویید.
در پاسخ به این سوال و با توجه به نیاز برنامه ریزی پایه ای به منظور ارتقا سطح هوش های مختلف در کودکان باید بگویم فعالیت های ما در مدرسه به دو بخش توسعه مهارت های رفتاری و توسعه مهارت های ذهنی تقسیم می شود.
در بخش توسعه مهارت های رفتاری یا همان پروراندن خلاقیت، ده مهارت وجود دارد که باید به بچه ها آموزش داده شود تا در برخورد با خانواده و بعدها اجتماع با موفقیت بیشتری عمل کنند. بیشتر خانواده ها در این زمینه مشکل دارند.
در بخش توسعه مهارت های ذهنی که شامل هوش های چندگانه ای مانند هوش هیجانی، اجتماعی، معنوی و هوش فضایی است توجه به توسعه هر کدام می تواند در آینده درسی و شغلی فرزندانمان تاثیرات متفاوتی بگذارد. به عنوان مثال هوش فضایی در رشته هایی مانند معماری، ریاضی و طراحی کاربرد دارد.
در ادامه برای خوانندگان از روش های تدریس خود بگویید.
از مقطع پیش دبستانی تا ششم با دانش آموزان کلاس دارم. سر کلاس بازی هایی به منظور توسعه مهارت های ذهنی و رفتاری انجام می دهم. شش بازی مختص آموزش مهارت های رفتاری دارم که ترکیبی از درس و بازی به منظور تقویت سیستم توجه و تمرکز دانش آموزان است.
به عنوان مثال، در بازی درمانی سعی کردم با توجه به فقر بازی های جنبشی در جامعه امروز بچه ها را به تکاپو وا دارم و در خلال بازی های هیجانی و پر شور شیوه صحیح استفاده از اندام های بدن، روش های ارتباط با دیگران و موارد متعدد دیگری را آموزش دهم. یادگیری دروسی مثل ریاضی، بخوانیم و بنویسم و علوم به کمک بازی ها به راحتی نهادینه می شود. دقت دیداری، شنیداری، لامسه و تمرکز در این دروس مهم است و از طریق بازی می توان به راحتی به آن دست یافت.
در قصه درمانی که در مقطه پیش دبستانی تا سوم ابتدایی به انجام می رسد در قالب عروسکی به نام سوگلی با شخصیت پردازی به آموزش مهارت های رفتاری و اجتماعی پرداخته ام تا دانش آموزان نتایج رفتار خوب و بد را در قالب داستان ببینند و خودشان تصمیم بگیرند که کدام رفتار مورد قبول جامعه است. خصلت هایی مثل خجالتی بودن، بد اخلاقی، خشونت و … ، در قصه درمانی به چالش کشیده می شود و برای هر کدام، بنا به رده سنی دانش آموزان نتیجه ای قابل درک، رقم می خورد.
انگیزه انتخاب این رشته تحصیلی و کار در زمینه کودک چه بود؟
وقتی پسرم به مدرسه رفت، احساس نیاز به مشاور در مقطع ابتدایی برایم کاملا محسوس شد ولی متاسفانه مدارس ابتدایی ما در این بخش فعالیتی ندارند. تصمیم گرفتم با ادامه تحصیل در رشته روانشناسی بالینی بخشی از این کمبود را جبران کنم و با علاقه وافری که به کودکان داشتم، آموزش در مقطع ابتدایی را انتخاب کردم.
در مقطع ابتدایی در هیچ مدرسه ای مشاور نداریم. شیوه آموزشی و نوع انتقال مهارت توسط معلم بسیار مهم است، کار در مدارس ابتدایی را انتخاب کردم زیرا معتقدم این شیوه های مهارتی باید از پایه به کودکان آموزش داده شود تا در مقاطع بعدی با دیدی بازتر به تحصیل بپردازند، در انتخاب و ارتباط با دوستان خود، آگاه تر عمل کنند، تغییرات دوران بلوغ را به راحتی پشت سر بگذارند و با خانواده رفتار بهتری داشته باشند.
آموزش و مشاوره صحیح در دوره ابتدایی کار را برای معلم ها در مقاطع دیگر آسان تر می کند. مشاوره کودک و نوجوان در تمام مقاطع تحصیلی لازم است. مشاوران در دوره متوسطه به سختی می توانند رفتارهای غلطی که در دوره ابتدایی در دانش آموزان شکل گرفته را تصحیح کنند.
آی کیو و ای کیو هوش هایی هستند مجزا و باید در جای خود پرورش بیابند تا بچه ها در سنین بالاتر در جامعه به راحتی بتوانند با چالش های پیش رو مقابله کنند. آموزش مهارت های رفتاری نیز برای زندگی در جامعه و روابط جمعی مهم است که باید اساس آموزش آن در ابتدایی پی ریزی شود.
همچنین والدین برای شناخت شیوه تقویت عضلات، نحوه برخورد با پرخاشگری و بی نظمی بچه ها در سنین کودکی و نوجوانی به مشاوره نیاز دارند. همانطور که جامعه رو به تغییر است، روش های فرزندپروری هم تغییر می کند و والدین باید به کمک مشاور در جریان این تغییرات و به روز کردنش باشند.
برای دسترسی به شیوه های آموزش جدید چه می کنید؟
برایم مهم است تا بهترین روش را در اختیار دانش آموزان، خانواده و همکارانم قرار دهم به همین علت به طور مرتب با شرکت در کارگاه های آموزشی به دامنه تجارب خودم اضافه می کنم و از آن در آموزش به کودکان بهره می گیرم.
طبق تحقیقات علمی، بچه ها در سن چهار تا هشت سالگی بهترین دوره سنی خلاقیت را پشت سر می گذارند ذو من اوج خلاقیت را به طور تجربی در کلاس دوم دیدم. همچنین به دلیل پایین بودن سطح هورمون استرس در ساعت های نه تا یازده صبح، می توان از این ساعت ها به عنوان زمان طلایی جهت پرورش خلاقیت و ایده پردازی در کودکان یاد کرد.
برای یک مشاور، موفقیت در کار زمانی اتفاق می افتد که به اطلاعات روز دسترسی داشته باشد و به صورت تجربی آنها را به کار ببندد و نکته مهم تر لزوم همراهی والدین با مشاور است.
خوشبختانه در کار با ارتباط خوبی که با خانواده ها برقرار شد و استقبالی که صورت گرفت در به انجام رساندن هدفم، مصرتر شدم.
معتقدم که پیشرفت یک جامعه از مقاطع ابتدایی آغاز می شود و تلاش می کنم با ارائه شیوه های جدید در این پیشرفت سهیم باشم.
ساحل قشم از شما برای شرکت در این مصاحبه سپاس گزاری می کند.
در ادامه با مدیر پیش دبستانی و دبستان دیانت مصاحبه ای داشتیم تا بازخورد بکارگیری یک مشاور متخصص را در مقطع ابتدایی بررسی کنیم.
الهام درا مدیری که با درایت خود و استفاده از یک متخصص روانشناسی بالینی به عنوان مشاور در مدرسه به نتایج مثبتی دست یافته، برایمان از حاصل کار می گوید:
با توجه به زمان محدودی که در طول هفته برای بحث پرورش در اختیار داریم زمانی را برای تمامی مقاطع پیش دبستانی و دبستان در نظر گرفتیم تا به بحث مشاوره اختصاص یابد.
نتایج بسیار خوبی در مقطع پیش دبستانی داشتیم. با توجه به بازی هایی که خانم کلانتر برای بچه ها در نظر گرفتند، مهارت های دست ورزی بسیار تقویت شد.
در مقاطع دیگر نیز استقبال دانش آموزان زیاد بود. ارتباطات بین دانش آموزان، برخی مشکلات رفتاری و آموزشی و همچنین مسایل اخلاقی و خانوادگی نیز روند رو به بهبودی را نشان دادند.
خانم کلانتر برای اصلاح رفتارهای غلط بسته به نوع آن، برنامه خاصی طراحی می کند و در تمامی کلاس های مدرسه همزمان به اجرا می گذارد و به این شیوه علاوه بر حل مشکل به مقایسه و تحلیلی متناسب با سن دانش آموزان هم دست پیدا می کند.
با تشکیل کارگاه های آموزشی برای والدین هم توانسته ایم در خصوص حل مشکلات فرزندپروری و نحوه برخورد بیا موضوعات کودکان هم موثر عمل کنیم. می توانم بگویم، استقبال و بازخوردهای مثبت حاصل بسیار چشمگیر بوده است.
ساحل قشم از وقتی که در اختیار این مصاحبه قرار دادید، سپاس گزار است و مجددا روز معلم را به معلمان، مشاوران، اساتید و همه کسانی که در عرصه علم و هنرآموزی ایفای نقشی برعهده دارند، خجسته باد می گوید.